Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai Sura ya 20 (Criminal Procedure Act – CPA) ni sheria mama inayoongoza jinsi kesi za jinai zinavyochunguzwa, kufunguliwa, kusikilizwa na kuamuliwa katika mahakama za Tanzania. Sheria hii imekuwa chombo muhimu cha kuhakikisha haki inatendeka kwa mujibu wa taratibu zilizowekwa kisheria.
Contents
Lengo Kuu la Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya JinaiSehemu Muhimu za Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai Sura ya 201. Kukamatwa kwa Mtuhumiwa2. Upekuzi na Upelelezi3. Kufunguliwa kwa Mashtaka4. Usikilizaji wa Kesi na Ushahidi5. Dhamana6. Hukumu na AdhabuHaki Muhimu Zinazolindwa Katika Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai
DOWNLOAD HAPA PDF YA MAKOSA YA JINAI SURA YA 20
Lengo Kuu la Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai
Lengo la sheria hii ni kuhakikisha kuwa:
- Wahalifu wanachukuliwa hatua kwa mujibu wa sheria
- Watuhumiwa hawadhulumiwi haki zao za msingi
- Taratibu zote za uchunguzi, kukamatwa, kufunguliwa mashtaka, dhamana, na uendeshaji wa kesi zinafuatwa ipasavyo
- Mahakama inaendeshwa kwa haki, usawa na ufanisi
Sehemu Muhimu za Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai Sura ya 20
1. Kukamatwa kwa Mtuhumiwa
- Sheria inaelekeza namna ya kukamata mtuhumiwa kwa kibali (warrant) au bila kibali.
- Haki za mtuhumiwa baada ya kukamatwa zimeainishwa (kifungu cha 13–20).
2. Upekuzi na Upelelezi
- Upekuzi wa nyumba au mali unaweza kufanywa kwa mujibu wa sheria kwa lengo la kupata ushahidi (kifungu cha 111–117).
3. Kufunguliwa kwa Mashtaka
- Mwendesha mashtaka huwasilisha hati ya mashtaka mahakamani.
- Mshtakiwa ana haki ya kujua mashtaka dhidi yake na kujibu.
4. Usikilizaji wa Kesi na Ushahidi
- Mahakama husikiliza ushahidi kutoka kwa upande wa mashtaka na utetezi.
- Sheria inaeleza namna ya kuwasilisha vielelezo, mashahidi, na hoja za kisheria.
5. Dhamana
- Watuhumiwa wana haki ya kupewa dhamana kwa makosa yanayodhaminika.
- Mahakama huamua masharti ya dhamana kwa mujibu wa mazingira ya kosa (kifungu cha 148).
6. Hukumu na Adhabu
- Baada ya usikilizaji wa ushahidi, mahakama hutoa hukumu kwa kuzingatia ushahidi uliowasilishwa.
- Adhabu inaweza kuwa kifungo, faini, au adhabu mbadala kama kazi ya kijamii.
Haki Muhimu Zinazolindwa Katika Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai
- Haki ya kusikilizwa kwa usawa
- Haki ya kuwa na wakili
- Haki ya kutonyimwa dhamana bila sababu ya msingi
- Haki ya kukata rufaa dhidi ya hukumu
Sheria ya Mwenendo wa Makosa ya Jinai Sura ya 20 ni uti wa mgongo wa mfumo wa haki za jinai nchini Tanzania. Kila raia anapaswa kuwa na uelewa wa jumla wa sheria hii ili kuelewa haki na wajibu wake mbele ya vyombo vya dola na mahakama.
Mapendekezo ya Mhariri:
